Geleneksel Çin Tıbbı

Geleneksel Japon ve Kore tıbbi gibi diğer geleneksel Doğu Asyatıp sistemlerini de içerir. Kişinin rahatsızlığını ve hastalıklarını anlayıp, tedavi etmek ve önlemek için dahili ve harici çevresi arasında bir uyum olması gerektiği teorisi üzerine kurulu bir geleneksel tıp anlayışıdır.

Geleneksel Çin Tıbbı Ying-yang, Beş Element, İnsan bedenindeki Meridyen sistemi, Zang Fu organ teorisi vb. gibi alanları olan bir felsefi çatı üzerinde yükselir. Hastalık ve tedavi bu kavramlara dayanarak ele alınır.

Geleneksel Çin tıbbının ardındaki felsefenin büyük kısmı Taoist felsefeden gelmekte ve insandaki rahatsızlığı üreten maddi, özsel veya manevi etkenlerin varlığını kabul etmektedir.

GÇT'da vücuttaki çi'nin dolaşım kanalları ya da meridyenlerini gösteren diagram

M.Ö. 2698 ile 2596'e kadar iktidarı süren efsanevi Çin imparatoru Sarı İmparator'un veziri Ch'i Pai ile yaptığı diyaloglardan doğduğu kabul edilen Neijing Suwen veya Huangdi Neijing diye de bilinen Dahili Tıbba İlişkin Temel Sorular adlı kitabın Geleneksel Çin Tıbbının ilkelerini içeren ilk yazılı kaynak olduğu kabul edilir. Modern bilginler metnin bir bölümünün M.Ö. 1000'li yıllara dayanmış olsa da geri kalan bölümlerinin Chou ve Han hanedanlıkları sırasında yaşamış adı bilinmeyen bazı bilginlere ait olduğunu iddia etmektedirler.

Neijing Suwen'e ilk atıp yapılan eser Han hanedanlığı sırasında yaşayan ve M.S. 2.yüzyılın sonlarında Chang-sha bölgesinin valiliğini yapmış olan Zhang Zhong Jing'in yazdığı Soğuk Hasarı Üzerine Risale'sidir. Jin hanedanlığı sırasında yaşayan ve akupunkturu benimseyen ve uygulayan Huang-fu Mi (M.S.215-282) M.S. 265'de yazdığı eseri Jia Yi Jing'de Sarı İmparatordan alıntı yapmaktadır.

Bununla birlikte Geleneksel Çin Tıbbı Klasik Çin Tıbbından farklılık göstermektedir. Çin'de ulusalcı hükümet Çin'i bilimsel gelişmenin gerisinde bırakacağı endişesiyle klasik çin tıbbını yasaklamış ve Çin'de klasik çin tıbbını uygulayan bazı kişileri idam etmiştir. 1960 yılında Mao Zedung nihayet hükümetin klasik çin tıbbını yasa dışı saymaya devam edemeyeceğine karar vererek en bilinen 10 doktorun içinde yer aldığı bir komisyon kurdurmuş ve klasik çin tıbbını araştırmaları yaptırmış ve sistemin uygulanışını standardize ettirmiştir. Günümüzde Geleneksel Çin Tıbbı diye bilinen sistem de Mao'nun kararıyla standart hale getirilmiş olan bu sistemdir.

Antik Yunan ve Klasik İslam tıpçılarına göre beden tıpkı evrende olduğu gibi dört unsurdan (Humoral Patoloji Teorisi) müteşekkildir. Bunlar ateş, su, hava ve topraktır. Benzer şekilde klasik Hint tabiplerine göre beden, her biri evrendeki karşılığıyla ilişkili olan toprak, su, rüzgar ve ateşden oluşmaktadır. Antik çinli bilgelere göre ise birbirleriyle karşılıklı ilişki içinde olan Beş element(Wuxing) söz konusudur. Beş element evren ve dünyanın olduğu kadar insan bedeninde de yer alan kurucu, yönlendirici, dönüştürücü unsurlardır.

 

Element

Ağaç

Ateş

Toprak

Metal

Su

Temel yönler

doğu

güney

merkez

batı

kuzey

Yin/Yang

küçük yang

büyük yang

merkez

küçük yin

büyük yin

Enerji

Ilık ve rutubetli

sıcak

nötr

serin ve kuru

soğuk

Zang(yin organlar)

karaciğer

kalp/perikardiyum

dalak/pankreas

akciğer

böbrek

Fu(yang organlar)

safra kesesi

ince bağırsak/San Jiao

mide

kalın bağırsak

idrar kesesi

Duyu organı

göz

dil

ağız

burun

kulaklar

Duyu

bakış

konuşma

tad

koklama

işitme

Beden sıvısı

Göz yaşı

ter

tükürük

balgam

üre

Duygu

öfke

sevgi, nefret, aşırı heyecan

üzüntü, sıkıntı

keder, hüzün

korku, irade eksikliği

Parmak

işaret

orta

baş

yüzük

küçük parmak

Mevsim

İlkbahar

Yaz

Mevsim değişimi
(Her üç ayda)

Sonbahar

Kış

Yaşam

doğum

gençlik

yetişkinlik

yaşlılık

ölüm