Gümüşdüğme

GÜMÜŞDÜĞME

Gümüşdüğme (Tanacetum parthenium - Chrysanthenum parthenium), 20-60 cm yükseklikte, kuvvetli kokulu ve otsu bir bitkidir. Yaprakları parçalı, parçalar seyrek ve tüylü olup; kapitulumlar dalların ucunda 5-30 çiçekli kümeler halinde toplanmıştır. Kapitulumlar 13-22 mm çapında, kenardaki çiçekler dil biçiminde ve beyaz, ortadakiler tüp şeklinde ve sarı renklidir. Anavatanı Güneybatı Avrupa olup, Amerika’ya bir süs bitkisi olarak götürülmüştür. Ticari olarak üretimi Japonya, Afrika ve Avrupa’ da yapılmaktadır. Türkiye’ de ise yabani olarak Trakya, Kuzey ve Doğu Anadolu’da yetişmektedir. Bitkinin tedavi amaçlı kullanımı Eski Yunan ve Romalı’ lara  kadar  uzanmaktaysa da, bu bitkiye karşı modern ilgi 1980’ lerde başlamıştır. Eski Yunan ve Romalılar, Yunanlı Hekim Dioscorides’in kayıtlarına göre bu bitkinin sap, yaprak ve çiçeklerini, ateş düşürücü, baş ağrıları ve bunlara eşlik eden bulantı,depresyon gibi semptomlara, mide ağrıları ile düzensiz adet görmeye karşıkullanmaktaydılar. 1980’ lerin başında bitkinin taze yaprakları bazı Avrupa ülkelerinde migren’ e karşı (Günde 2-3 taze yaprak ekmek içine konularak veya bal ile ezilerek yemek suretiyle) kullanılmaya başlanınca,  bazı üniversiteler ve klinikler bir dizi araştırmaya başladılar. 1980’lerin başlarından itibaren yapılan bu bilimsel araştırmalar migrene karşı pozitif sonuçlar verince Gümüşdüğme binlerce yıldan sonra tekrar ilgi çekti. Gümüşdüğme bitkisinin etken maddesi olan parthenolid’ lerin, ağrıyı ileten prostoglandin’ leri ve migreni tetiklediğine inanılan serotoninhormonunun üretimini engellediği, kılcal damarlarda platelet (kanın pıhtılaşmasını sağlayan küçük hücreler) oluşumunu azalttığı bu araştırmalar neticesinde bulunmuştur.

   
Yapılan çalışmalar Gümüşdüğme’ nin   migren’ in sıklığını ve şiddetini azaltabildiğini göstermektedir. Ek olarak migren’ e eşlik eden bulantı, baş dönmesi ve depresyon gibi semptomlarda da bir azalma gözlenmiştir. (23/7/1988 The Lancet- British Medical Journal; J.J. Murphy,S.Hepinstall, J.R.A. Mitchell of the Department of Medicine, University Hospital, Nottingham, England). Gümüşdüğme’ nin migren’ e karşı etkisinihissedebilmek için birkaç ay (1-2 ay) düzenli kullanımı büyük önem taşımaktadır.Yakın zamanda İngiltere’ de yapılan bir araştırmada iseGümüşdüğme’ nin içeriğinde temel yağlar,flavonoid glikozitler, pinen türevleri ve kostik asit’ e ilave olarak yeni bir flavonol olan ve tanetin adı verilen anti-inflammatuar (anti-inflammatory) etkili bir madde bulunmuştur. Bu etkisinden dolayı söz konusu bitki İngiltere’ de romatoid artrit veya artrit (Arthiritis-mafsal-eklem iltihabı) tedavisinde de kullanılmaya başlanmıştır. (Bu çalışma Phytochemistry dergisinin Ocak 1995 baskısında yayımlanmıştır.)

UYARILAR: Gümüşdüğme’ nin tavsiye edilen dozlarda bir yan etkisi yoktur ancak yüksek dozlarda çok uzun süreli olarak kullanılırsa bazı alerjik reaksiyonlar ve mide rahatsızlığı olanlarda tahrişler görülebilir. Hamileler, emziren anneler ve çocukların kullanmamaları tavsiye edilmektedir. Ayrıca herhangi bir kan inceltici ilaçla (warfarin, heparin gibi) kullanılmaması önerilmektedir.

    Gümüşdüğme Ekstresi; bitkinin yapraklarından ekstre edilmiş olup, % 0,9 parthenolidiçermektedir. Gıda takviyesi olarak; tercihen yemeklerle beraber veya tok karına günde 1-6 kez 1 kapsül alınabilir.

Referanslar:

1-"Gesundheit aus der Apotheke Gottes" "Tanrı`nın Eczanesinden Sağlık", Maria Treben , Anahtar Kitaplar Yay., Çev.: N.Eröztürk, 1994

2-Türkiye`de Bitkilerle Tedavi, Prof.Dr. Turhan Baytop, I.U Eczacılık Fak.,1984,İstanbul