Eter Yağlarını Elde Etme Yöntemleri

Eter Yağlarını Elde Etme Yöntemleri

Eter yağlarını elde etmenin birkaç yöntemi bulunmaktadır.

1. Su buharıyla damıtma yöntemi– eter yağlarını elde etmede kullanılan en yaygın ve en eski yöntemdir. Su buharının, bitkiden çıkan, çok küçük, uçucu eter yağı damlalarını çekip çıkarma özelliğine dayanmaktadır. Saf eter yağlarının çoğu bu yöntemle elde ediliyor. Bitkinin bölünmüş kısımları buharla işleniyor, bu sırada eter yağları dışarı çıkmış oluyor, su buharıyla birleşiyor ve yukarı doğru çıkıyor. Soğutucu aparatta buharlar yeniden sıvılaşıyor. Eter yağları sudan hafif olduğu için suyun yüzeyinde kalıyorlar ve kolayca ayrılabiliyorlar. Sonuçta eter yağları, minimum değişikliğe uğramış halde, tam şekilde elde ediliyor, çünkü bu süreç 100⁰C’den düşük sıcaklıkta uygulanıyor. Ayrıca bu durumda, damıtma sularında kalan eter yağları da ek olarak çıkarılabilir. Damıtma yöntemi, son zamanlara kadar çoğu eter yağlarının üretiminde tercih edilen bir yöntemdir. Oldukça basit olmasına rağmen, koşulların çok titiz şekilde seçilmesini gerektirir – sıcaklık, basınç, prosedür süresi. Daha yüksek sıcaklık ve basınç, daha verimli bir yağ çıkarır, ancak ürün kalitesini düşürür. Bu yöntem, sınırlı sayıda hammadde kullanımı, kısa süreli damıtma, az verim, ama yüksek kalite şeklinde tanımlanmaktadır. Bu yüzden de bu yöntemle elde edilen yağların fiyatı yüksektir. VIVASAN %100 eter yağlarının çoğu da bu yöntemle üretilmektedir.

2. Sıkma yöntemi (santrifüj, soğuk presleme)– bu yöntem, büyük miktarda eter yağı içeren hammaddeler için, örneğin turunçgiller meyveleri için kullanılıyor. Meyvenin kabukları çıkarılıyor, meyveler az miktarda su ile karıştırılıyor, daha sonra basınç altında tutuluyor. Burada önemli olan, ürünün ısınmasına izin vermemek, çünkü bu durumda önemli uçucu bileşimler bozulabilir. Ayrıca, hammadde olarak kullanılan meyvelerin de pestisidle işlenmemesi gerekiyor, çünkü bu zehir, meyvelerin kabuğundan direk yağa geçmektedir. Bu yöntemle, turunçgiller dışında baz yağları da elde ediliyor. VIVASAN’ın limon, portakal, avokado, jojoba yağları da bu yöntemle elde ediliyor.

3. Demleme yöntemi (maserasyon veya sıcak enfleurage)– eter yağlarının yağ içinde çözünmesi özelliğine dayanmaktadır. Eter yağlarını, 70⁰C’ye kadar ısıtılmış diğer yağlar aracılığıyla çıkarıyorlar. Önce sıcak yağın içine, yağ, eter yağlarına doyana kadar, çok defa taze hammadde konuluyor. Daha sonra doymuş yağ soğuyor ve “çiçek pomadına” dönüşüyor. Bu pomat, tekrar ısıtılıyor, içine alkol ekleniyor, sonra ise aroma yağları ayrılıp çıkarılıyor. Bu yöntem, kokulu çiçeklerin işlenmesinde kullanılıyor.

4.  Emme yöntemi (anfleraj, soğuk anfleraj)– yağların, hammaddelerden eter yağlarını emme özelliğine dayanmaktadır. Anfleraj – bitkinin ince kısımlarından (taçyaprağı, ince yapraklar, kökler) aroma maddelerinin, yağla kaplanmış levhalara emilmesidir. Bu yöntemi, örneğin taze yasemin goncaları için kullanıyorlar. Çünkü bu çiçeklerin işlenmesinde, su damıtması daha az etkili sonuç veriyor. Taze toplanmış goncalar, cam levhalar arasına yerleştirilmiş domuz yağı aracılığıyla presleniyor. Daha sonra goncalar çıkarılıyor ve yağ, eter yağlarına doyana kadar, çok defa taze hammadde ekleniyor. Eter yağının diğer yağdan ayrılması için alkol kullanılıyor. Anfleraj eter yağları (sümbülteber, yasemin, mineçiçeği, gül, nergis) en pahalı eter yağlarıdır.

5. Çıkarma yöntemi– hafif derecede kaynayan çözeltici yardımıyla hammaddeden eter yağını çıkarma işlemine dayanmaktadır. Diğerlerine göre yeni bir yöntemdir. Çıkarma işleminden sonra eter yağı mahlulü hammaddeden ayrılıp bir kaba dökülüyor, çözeltici ise damıtılıyor. Genelde bu amaçla heksan, petrol eteri, 4-klorlu karbon, etanol ve diğer maddeler kullanılıyor. Kural olarak, organik çözeltilerle çıkarılan eter yağlarını, alerjik reaksiyon veya bağışıklık sisteminin zayıflamasını önlemek için dahilen kullanmıyorlar. Çünkü bu tür çözeltiler, yüksek derecede toksik oluyorlar, ayrıca eter yağlarından tamamen arınamıyorlar. Sadece etanol ile çıkarılan eter yağları dahili kullanım için uygundur.

6. Kriojen yöntem– basınç altında sıvılaştırılmış karbondioksit gazı kullanılarak, kısa süre önce geliştirilmiştir ve bugün biyolojik aktif maddelerin çıkarılması için yaygın şekilde kullanılmaktadır.